Şarj olurken patlayan akü hayatını kaybetti! Sorun kullanıcı olarak bizim mi, yoksa cihazların mı sorunlu? | ‘Aşırı ısıtılırsa piroforik bir maddeye dönüşür’
Oluşturulma tarihi: 07 Kasım 2024 08:29
Elektrikli araç ve cihazların yaygınlaşmasıyla birlikte pil patlamaları büyük bir güvenlik tehdidi oluşturuyor. Geçtiğimiz günlerde İstanbul Sarıyer’de 19 yaşındaki Mehmet Gökay Odabaş, elektrikli bisikletinin şarj olurken aküsünün patlaması sonucu hayatını kaybetti. Bu olay, pil güvenliği ve kullanım hataları konusundaki soruları bir kez daha gündeme getirdi. Peki bu patlamalar neden oluyor? Sorun kullanıcı olarak bizim mi, yoksa cihazların mı sorunlu?
Elektrikli araçların kullanımının artmasıyla birlikte akü patlamaları büyük bir güvenlik sorunu haline geldi. Lityum-iyon piller, yüksek enerji yoğunluğu ve uzun pil ömrü gibi avantajlar sunarken tehlikeli patlamalara da neden olabiliyor. Bu tür patlamalar; Yangınlara, zehirli gaz emisyonlarına, ciddi yaralanmalara ve hatta ölüme neden olabilir.
Geçtiğimiz günlerde İstanbul Sarıyer’de 19 yaşındaki Mehmet Gökay Odabaş’ın elektrikli bisikletinin şarj olurken aküsü patladı. Patlamanın ardından çıkan yangında uyurken yoğun dumana maruz kalan Odabaş zehirlenerek bayıldı.
Olay yerine sevk edilen itfaiye ekipleri yangını söndürürken Odabaş, sağlık ekipleri tarafından hastaneye kaldırıldı. Yaklaşık bir hafta yoğun bakımda kalan genç, yapılan tüm müdahalelere rağmen beyin ölümü nedeniyle hayatını kaybetti.
Son zamanlarda bu olayların artması şaşırtıcıdır. “Bu patlamalar neden oluyor?” “Kullanıcı olarak bizim hatamız mı yoksa cihazlar mı arızalı?” sorular getiriyor.
“ELEKTRİKLİ BİSİKLET PİLLERİ BELİRLİ BİR SICAKLIK ARALIĞINDA ÇALIŞACAK ŞEKİLDE TASARLANMIŞTIR.”
Konuyla ilgili görüşlerine başvurduğum iş sağlığı ve güvenliği uzmanı Canan Akın şunları söyledi: “Elektrikli bisiklet akülerinin patlaması yaygın bir güvenlik sorunu haline geldi. “Bu tür olaylar genellikle çeşitli faktörlerin birleşimi nedeniyle meydana gelir.” dedi ve şöyle devam etti:
— Her şeyden önce pillerin kalitesi önemli bir rol oynar. Düşük kaliteli veya sahte piller, güvenlik standartlarını karşılamadıkları ve genellikle daha çabuk arızalandıkları için daha büyük riskler oluşturur. Ayrıca pillerin yanlış kullanımı da patlama riskini artırabilir; Bunlara aşırı şarj etme, uyumsuz şarj cihazları kullanma veya pilleri uygun olmayan koşullarda saklama dahildir.
— Daha da önemlisi elektrikli bisiklet aküleri belirli bir sıcaklık aralığında çalışacak şekilde tasarlanmıştır. Bu nedenle aşırı ısınma pillerin yapısını zayıflatabilir ve patlama riski oluşturabilir. Bir diğer önemli faktör ise pillerin yaşıdır; Yaşlanan piller zamanla daha fazla enerji kaybeder ve bu da güvenlik sorunlarına neden olur.
ELEKTRİKLİ SCOOTERLERE DE DİKKAT EDİN!
Elektrikli bisiklet aküleri ile scooter aküleri arasında bazı benzerlikler olsa da yapı ve kullanım açısından ciddi farklılıklar bulunduğunu belirten Canan Akın, bu farklılıkların patlama ve yangın risklerini etkileyebileceğini vurguladı.
Akın, “Elektrikli scooterlar genel olarak daha küçük pillere sahip olsalar da aşırı ısınma ve kalitesiz piller nedeniyle patlama riski oluşturabiliyorlar. “Bu tür cihazlar şarj olurken takip edilmeli ve sıcak veya nemli ortamlarda saklanmamalıdır.” dedi.
EN BÜYÜK RİSK AKILLI TELEFON VE TABLETLERDE!
“Pil patlaması riski sadece elektrikli bisiklet veya scooterlarda değil, birçok farklı elektrikli cihazda da ortaya çıkabiliyor.” Canan Akın şunları söylediAncak bazı cihazlar özellikle kullanım koşullarına ve pil yapısına bağlı olarak daha büyük risk taşıyor. Bu cihazların başında akıllı telefonlar ve tabletler geliyor. dedi. Akın, şu önemli bilgiye dikkat çekti:
— Küçük, yüksek kapasiteli lityum iyon piller kullanan bu cihazlar, şarj sırasında aşırı ısınma, çarpma veya aşırı voltaj gibi durumlarla karşılaştıklarında patlama riski oluşturur. Güvenliğiniz için orijinal ve onaylı şarj aletleri kullanın, cihazlarınızı aşırı sıcak ortamlarda bırakmayınız ve Pil şiştiğinde veya aşırı ısındığında cihazı kullanmayı bırakmak önemlidir.
— Bir diğer yüksek riskli cihaz ise dizüstü bilgisayarlardır. Bu cihazlar ayrıca lityum iyon piller kullanır ve uzun süreli yüksek performanslı işlemler sırasında aşırı ısınma riski taşır.. Bu tür cihazların düz, sert bir yüzeyde ve hava akışını engellemeden kullanılması, pil durumunun izlenmesi ve eski pillerin zamanında değiştirilmesi güvenliği artıran önlemler arasındadır.
Telefon pillerindeki patlama raporları da endişe yaratmaya başladı. Örneğin geçen yıl Artvin’in Hopa semtindeki bir kafede oturan üniversite öğrencisinin cep telefonunun bataryası, telefonu masanın üzerindeyken bomba gibi patladı. Garson siparişi alırken meydana gelen olayda kısa süreli panik yaşandı. Geçtiğimiz günlerde İstanbul Sultanbeyli’de bir olay daha yaşandı. Sokakta yürüyen bir vatandaş, arka cebindeki telefonundan gelen ısıyı fark etti. Vatandaş telefon kılıfını çıkarmaya çalışırken yoğun duman oluştu ve telefon bir anda patladı. İlginç olan ise cihazın üç ay önce satın alınmış olması.
‘TELEFON ŞARJ CİHAZINDAN ÇIKARILIRKEN AŞIRI ISINIRSA PİROFORİK MADDE OLUŞUR’
Çoğu insan gece uyurken telefonlarını şarjda bırakır. Bu aynı zamanda patlama riskini de arttırır mı?
Canan Akın, bunun yapılan en büyük hatalardan biri olduğunu söyledi. “Telefonunuz gece boyunca şarjda bırakılmamalı çünkü elektronik cihazlar özellikle cep telefonları aşırı ısıya maruz kaldığında patlayıp yangına neden olabilir. Ayrıca, telefon şarj cihazından çıkarılana kadar cihaz aşırı ısınırsa kolayca alev alan bir madde olan piroforik hale gelir. Piroforik maddeler, karışımlar ve çözeltiler, havayla temas ettiğinde birkaç dakika içinde tutuşan maddelerdir. “Şarjörden çıkarılsa bile aşırı ısınan madde havayla temas ettiğinde yanma meydana geliyor.” dedi.
Pillerin güvenliğini sağlamak için üreticilerin alması gereken önlemlerin yanı sıra kullanıcıların dikkat etmesi gereken konulara da değinen Canan Akın, şunları söyledi: “Aşırı ısınmayı önlemek ve pillerin tasarımında gelişmiş ısı yönetim sistemleri ve güvenlik devreleri kullanılmalıdır. Bu nedenle pillerin normal çalışma koşullarının dışına çıkmasını önleyebilirsiniz. Üreticiler, pillerin güvenli kullanımı (BMS) konusunda kullanıcıları bilgilendiren, pil durumunun sürekli izlenebildiği ve uyarıların alınabildiği kılavuzlar ve eğitim materyalleri de sağlamalıdır. Anormal durumlar tespit edildiğinde kullanıcıya gönderilecek “Pil güvenliğini sağlamak için etkili bir çözüm sunar.”
Fotoğraf: İHA, iStock
